345

72 / 92

72
Gà trống là con vật tượng
trưng của Pháp, còn gọi là
gà trống Gaulois. Gà trống
là con vật duy nhất gáy báo
hiệu bình minh, một ngày mới bắt đầu.
Khi gáy, gà ngẩng đầu kiêu hãnh đón tia
nắng mặt trời, tiếng gáy của nó vang lên
trong không gian. Trong thần thoại Hy
Lạp, nhiều vị thần gắn với hình tượng gà
trống như: Jupiter, Mars, Apollon…
Thời Phục hưng, rồi đến thời kì Ánh
sáng, văn hóa thịnh vượng đua nở, gà
trống bắt đầu xuất hiện trong các biểu
tượng Pháp. Nhưng gà
trống chỉ thực sự thành
biểu tượng chính thức khi
cuộc Cách mạng Pháp
1789 dùng để đón chào
thế kỉ mới: thế kỉ Ánh
sáng. Napoléon đã cho
bỏ hình tượng con ó, thay
bằng gà trống kiêu hãnh.
Từ “gáy” trong tiếng Pháp
còn dùng chung động
từ “hát”. Vì vậy, những
người lính đi chiến trường
đều hát trước lúc ra trận và
đem theo biểu tượng gà trống.
Gà trống có mặt ở khắp nơi trên nước
Pháp. Trong các tượng đài kỉ niệm, tòa
thị chính, nhất là trên nóc các nhà thờ.
Đà Lạt - một đô thị kiến trúc Pháp trên
cao nguyên Lâm Viên - được coi là một
“tiểu Paris” của Việt Nam, có nhà thờ
Con gà với điêu khắc gà trống trên đỉnh.
Gà trống cũng là một hình tượng
được Hội Tam Điểm dùng, vì báo ánh
sáng cho một ngày mới sau khi màn đêm
đã hết. Trong điện ảnh Pháp cũng lấy
hình gà trống. Với tố chất khỏe, dũng
cảm, từ năm 1909, gà trống đã là hình
tượng cho thể thao Pháp. Năm 1951,
hình ảnh gà trống chính thức được đăng
kí thương hiệu trang phục thể thao nổi
tiếng ở Pháp.
Thời kì hoàng kim mênh mông thuộc
địa Pháp, gà trống cũng là biểu tượng
trên các tượng đài lớn khi triển lãm về
Đông Dương. “Gà trống Gaulois” thất
trận Điện Biên Phủ nhưng di tích lịch sử
vẫn được giữ để con cháu hiểu thêm về
chiến tranh, thuộc địa, con người Pháp.
Khi nói nước Pháp đang suy yếu hay
thua, người ta thường giễu: “Gà trống
Gaulois hết gáy”.
Gà trống được vinh danh ở Pháp,
nhưng người Pháp không mê tín và
cuồng tín. Dù các nhà thờ, cung điện có
biểu tượng gà trống, gà vẫn là một đặc
sản truyền thống của Pháp vào dịp lễ
Noel, đón năm mới. Yêu gà nhưng gà
vẫn lên bàn ăn, vì thế nhiều họa sĩ biếm
họa chú gà trống Gaulois. Có họa sĩ vẽ
tranh đùa con gà trống Pháp say rượu
vang. Vì tên món ăn là gà trống trong
rượu vang (Coq au vin). Vậy là gà say
sưa đón năm mới.
Trên các sản phẩm khẳng định chính
hiệu Pháp như rượu nho, phô-mai đều
kèm theo hình gà trống để phân biệt với
rượu nho, phô-mai của các nước khác.
Năm nay 2017, gọi là năm Gà (Đinh
Dậu) theo chu kì 12 con giáp. Một năm
mới đến, gà đem lại may mắn gì không
ai biết hết, nhưng ai cũng hi vọng. Và
chắc chắn, đón năm mới, nhà nào ở
Việt Nam đều cúng gà trống. Trên mâm
cưới, cỗ, tiệc đều bày món gà giống như
nước Pháp. Vậy 12 con giáp chẳng qua
để phân biệt năm. Mê tín tuổi gà, có ai
kiêng gà bao giờ đâu.
Tiếng Việt có thành ngữ :“Con gà tức
nhau tiếng gáy”, để chỉ sự ganh tị nhau
trong đời sống. Thành ngữ Pháp lại có
câu: “Gà gáy hay không, trời vẫn sáng”,
với ý có tiếng gáy của gà không cũng
không quan trọng, vì quả đất vẫn quay
và mặt trời vẫn dậy, nhằm khuyên đừng
mê tín, đừng cho mình là quan trọng
nhất. Đón năm mới là đón bình minh
buổi sáng, không phải chờ tiếng gà gáy
hay chờ ai thức dậy. Hãy làm việc vui vẻ
trong cả năm dù năm gà, hay rồng, hay
trâu... Đó là hạnh phúc chào năm mới
của người Pháp.
T.S Trần Thu Dung (Paris)
NĂM GÀ NÓI CHUYỆN
GÀ T NG PH
Hình ảnh gà trống
trên cổng Cung điện Elysée
nổi tiếng của Pháp
Họa sĩ đùa món gà trống
hầm rượu vang
Di tích tượng đài với chú gà đứng trên
quả địa cầu trong triển lãm thuộc địa 1908
Gà trống Gaulois
trong tem bưu chính
Pháp năm 2015
VTV
cảm xúc
mùa xuân