45 / 120
Xuân Canh Tý 2020
45
NHỮNG CHIẾN SĨ QUỐC TẾ
TRONG QUÂN ĐỘI VIỆT MINH
Ý tưởng làm một bộ phim tài liệu lịch sử về những
chiến sĩ quốc tế trong quân đội Việt Minh đã nhen
nhóm từ tháng 5/2017, khi BTV Trần Thu Hiền được
tham dự một cuộc hội thảo về những trang kí ức lịch
sử chung giữa Việt Nam và Maroc. Trong kháng chiến
chống Pháp, đã có hàng ngàn hàng binh là người
Maroc và các nước Bắc Phi khác. Họ là lính đánh thuê
trong quân đội viễn chinh Pháp ở Đông Dương, khi
sang chiến đấu ở Việt Nam đã bị thuyết phục bởi tính
chính nghĩa của cuộc kháng chiến của nhân dân ta và
chính sách - tư tưởng nhân văn của Chủ tịch Hồ Chí
Minh và của quân đội ta đối với tù - hàng binh. BTV Thu
Hiền đã rất muốn làm phim về họ nhưng không khả thi
vì thiếu nhiều tư liệu.
Trong một lần BTV Thu Hiền phỏng vấn nhà văn
hoá Hữu Ngọc, một cây đại thụ về văn hoá Việt Nam,
ông chợt tiết lộ: “Cô biết không? Tôi đã từng nhiều năm
làm công tác địch vận. Tôi là Trưởng ban giáo dục tù
- hàng binh Âu - Phi trong kháng chiến chống Pháp...
Cô có quan tâm đến những câu chuyện rất thú vị về
công tác địch vận không?”. Tại cục Địch vận, ông Hữu
Ngọc là đồng chí, là bạn thân với ông Goerges
Boudarel, một trí thức người Pháp có bí danh là Đại
Đồng, và ông Erwin Borchers, một trí thức lê dương
gốc Đức khi sang với Việt Minh được Bác Hồ và các
lãnh đạo của Đảng rất yêu quý và tín nhiệm. Và, những
câu chuyện không dứt với nhà văn hoá Hữu Ngọc đã
mở ra cho Thu Hiền hướng đi mới.
Sau đó, BTV Thu Hiền may mắn được biết thêm
câu chuyện của Kostas, Sarantidis một người lính Hy
Lạp trong quân đội Pháp đã tự nguyện tìm đường đến
với Việt Minh chỉ 2 tháng sau khi có mặt ở Đông
Dương. Với tên gọi Nguyễn Văn Lập do các đồng đội
đặt cho, ông đã có nhiều thành tích anh dũng trong
chiến đấu, được kết nạp Đảng CSVN và đã từng là Trại
trưởng Trại tù binh Âu Phi số 3 ở Liên khu 5. Ông chính
là người nước ngoài đầu tiên được trao tặng Danh hiệu
Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam, được
công nhận quốc tịch Việt Nam. Điều may mắn là ông
Kostas Nguyễn Văn Lập vẫn còn sống khoẻ mạnh tại
Hy Lạp, ở tuổi 92, ông vẫn nhớ như in từng câu
chuyện, từng dấu mốc thời gian quan trọng của cuộc
đời mình gắn với hai tiếng Việt Nam...
BTV Thu Hiền chia sẻ: “Nhờ biết
tiếng Pháp, tôi đã mò mẫm trên mạng
Internet và may mắn đọc được một
cuốn sách
Những Tiến sĩ Đức trong
Việt Minh
và có được địa chỉ email
của tác giả, nhà sử học Heinz Schütte
người Đức hiện đang sống tại Paris.
Cuốn sách rất công phu, rất nhiều tư
liệu quý, dành phần lớn để viết về
cuộc đời ông Erwin Borchers -
Nguyễn Chiến Sỹ (mất năm 1985),
trong lời đề tựa lại tưởng nhớ đến Giáo sư sử học
Pháp Goerges Boudarel (mất năm 2003), đúng hai
nhân vật mà tôi đang tìm kiếm lâu nay. Vì thế, khi email
của tôi được tác giả Heinz Schütte hồi âm, tôi vui mừng
phát khóc. Nhờ có sự giúp đỡ nhiệt tình của ông, tôi đã
có thể liên hệ với các con của ông Chiến Sỹ ở Việt Nam
cũng như ở Đức, liên hệ với những đồng nghiệp, người
bạn của ông Boudarel tại Pháp, nơi ông ấy đã phải
sống những ngày cuối đời trong bệnh tật, cô đơn, trong
nỗi nhớ Việt Nam".
Tất cả các nhân vật đều có một điểm chung, đó là dù
trong hoàn cảnh nào, họ luôn giữ trong trái tim tình yêu
và sự gắn bó đặc biệt với Bác Hồ và với Quê hương Việt
Nam; tâm nguyện được rắc một phần tro cốt trên mảnh
đất Việt Nam... Đây cũng chính là nguồn cảm hứng, là lí
do ekip tiến hành làm phim về họ và quyết định đặt tên
cho bộ phim là
Giữa những quê hương.
HÀNH TRÌNH LÀM PHIM Ở CHÂU ÂU
VÀ BỨC TÂM THƯ...
Vì ba nhân vật ở châu Âu nhưng lại ở 3 nước:
Pháp, Đức, Hy Lạp nên ekip làm phim gồm Trần Thu
Hiền, Lưu Hoài An và quay phim Cao Quang Toàn gặp
nhiều khó khăn. Họ mất hơn 4 tháng để kết nối, thuyết
phục các đầu mối. Sau đó lên một lịch trình phù hợp
nhất và tiết kiệm chi phí nhất có thể. Trong thời gian
gần 1 tháng, ekip tập trung tác nghiệp tại 3 thành phố
Athens, Paris và Berlin. Trong một tuần tác nghiệp tại
Athens, ekip thực sự đã trở thành những đứa cháu
thân thiết của ông bà Kostas và gia đình. Vợ ông
Kostas là người Việt Nam, 4 người con ông đều mang
tên Việt. Trong ngôi nhà nhỏ bé của ông, tất cả mọi kỉ
vật đều liên quan đến Việt Nam, những đồng đội cũ và
kí ức về một thời chiến đấu của người chiến sĩ Nguyễn
Văn Lập trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
Rời Athens sang Pháp, ekip tiếp tục ghi hình và
phỏng vấn các nhân chứng cũng như tìm kiếm thêm tư
liệu liên quan đến Giáo sư sử học Goerges Boudarel.
Ekip cũng may mắn tìm gặp được một số sĩ quan Pháp
từng bị bắt và giam giữ nhiều năm liền tại các trại tù
binh ở vùng rừng núi phía Bắc Việt Nam. Tất cả đều đã
hơn 90 tuổi. Trong đó, ấn tượng nhất là cuộc gặp với
Đại tá Bernard Grué, Cựu tù binh Đông Dương, người
chưa từng đồng ý trả lời phỏng vấn bất kì phóng viên
nào trước đó, kể cả phóng viên Pháp. Sau khi tiếp xúc,
ông Bernard Grué đã cởi mở hơn và chia sẻ với ekip
những kí ức không thể quên về trận chiến ở Thất Khê
- Cao Bằng, về cuộc gặp bất ngờ với Đại tướng Võ
Nguyên Giáp... Ngày hôm sau, ông Bernard Grué đã
gửi cho ekip một bức thư rất cảm động. Bức thư viết:
“Tôi rất vui được gặp các bạn và chia sẻ chân thành
với các bạn một phần kí ức không thể nào quên của tôi
tại Việt Nam. Các bạn thuộc thế hệ trẻ, không phải trải
qua cuộc chiến tranh vô ích mà người Pháp đã gây ra
ở Việt Nam. Một phần cuộc đời tôi đã ở lại Việt Nam.
Điều này có nghĩa là chúng ta rất gần nhau trong quá
trình hòa giải này".
Tác nghiệp tại Đức, liên quan đến nhân vật Erwin
Borchers - Nguyễn Chiến Sỹ, khó khăn nhất đối với
ekip có lẽ là quá trình liên hệ và xin ghi hình tại Cơ
quan lưu trữ Liên bang. Nơi đây còn lưu giữ nhiều tài
liệu gốc và quan trọng như những bức thư viết tay
của ông Chiến Sỹ gửi chính quyền Cộng hoà Dân chủ
Đức, báo cáo về tình hình lính lê dương gốc Đức ở
trong quân đội Pháp, về công việc của ông trong Cơ
quan địch vận đó là truyên truyền, giác ngộ những
người lính Đức buông súng, đứng về phía Việt
Minh... Ekip đã gặp được người con gái của ông
Borchers - cô Claudia Việt Đức, tên gọi mà ông dành
cho đứa con yêu, thể hiện tình cảm sâu sắc và sự
gắn bó của ông với cả hai quê hương: Đức và Việt
Nam. Việt Nam, nơi ông đã dành những năm tháng
đẹp nhất của cuộc đời.
Làm phim về
CẨM HÀ
“NHỮNG CHIẾN SĨ DA TRẮNG
CỦA BÁC HỒ”
TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP, NHIỀU TRÍ THỨC TRONG
ĐỘI QUÂN LÊ DƯƠNG ĐÃ ĐƯỢC GIÁC NGỘ, TỰ NGUYỆN ĐỨNG
VÀO HÀNG NGŨ VIỆT MINH VÀ TRỞ THÀNH NHỮNG “NGƯỜI
LÍNH DA TRẮNG CỦA BÁC HỒ”. NHỮNG NGÀY CUỐI NĂM 2019,
EKIP LÀM PHIM
GIỮA NHỮNG QUÊ HƯƠNG
THUỘC DỰ ÁN
VTV
ĐẶC BIỆT
CỦA BAN TRUYỀN HÌNH ĐỐI NGOẠI ĐÃ CÓ HÀNH
TRÌNH TỚI CHÂU ÂU TÌM LẠI CÂU CHUYỆN CỦA NHỮNG NHÂN
VẬT LỊCH SỬ ĐẶC BIỆT NÀY...
Bộ phim
Giữa những quê hương
với những hình ảnh chân
thực, xúc động về câu chuyện của những chứng nhân lịch
sử đều đã ở tuổi xưa nay hiếm; cùng với những tư liệu quý
được lưu giữ cẩn thận tại các Trung tâm lưu trữ quốc gia
của Pháp và Đức... hứa hẹn sẽ là một dự án
VTV Đặc biệt
ý
nghĩa và đầy ấn tượng với khán giả trong nămmới 2020.
Ekip làm phim với nhân vật Kostas Nguyễn Văn Lập
Ông Kostas Nguyễn Văn Lập đón đoàn của
Uỷ ban Đối ngoại Quốc hội Việt Nam tới thăm
Ông Borchers với vợ và 6 người con mang hai dòng máu
Việt - Đức