29 / 92
29
sao lại mong về “ngày xưa” ấy?! Nhưng
đấy là thời hoàng kim của Điện ảnh Việt
Nam, thời mà công chúng tuy đói nghèo
vật chất nhưng rất coi trọng nghệ thuật,
nghệ sĩ. Thời ấy, mỗi dịp cuối tuần,
ngày lễ, đợt nghỉ ngoài việc thăm thú
người thân, họ hàng, người ta thường
nghĩ đến việc đi xem phim kịch đầu tiên.
Chẳng phải khi chương trình
Quán
thanh xuân
chủ đề “Rạp chiếu bóng
thanh xuân” phát sóng trực tiếp đầu
tháng 7/2019 trên VTV1, tôi mới nhớ
thời chiến tranh, bao cấp
rất mê xem chiếu bóng.
Ngày ấy, vật chất thiếu
thốn, nhưng
tinh thần có
lẽ giàu hơn
bây giờ, vì
công chúng
say mê điện
ảnh, sân khấu, ca nhạc, hâm mộ cuồng
nhiệt và trân trọng, yêu mến diễn viên
nghệ sĩ hơn các trào lưu ngày nay. Tình
yêu điện ảnh cùng văn chương nảy nở
trong tôi từ thời niên thiếu. Phim
Bạch
Mao nữ
, bộ phim về những người nông
dân Trung Quốc cách đây hơn 60 năm,
cùng với dân làng thuần nông Nguyệt
Lãng (xã Thiệu Lý, huyện Thiệu Hóa,
tỉnh Thanh Hóa) là những buổi xem
phim giàu cảm xúc và nhiều ấn tượng
của tuổi thơ tôi. Tôi xúc động thực lòng,
tôi tin thực lòng, tôi yêu thực lòng và tôi
ghét thực lòng. Chính tuổi thơ vô tư,
hồn nhiên và trong sáng ấy đã cho tôi
cái “thực lòng” này.
T
ôi không chỉ là khán giả của bãi chiếu
bóng ngoài trời và nhiều rạp chiếu
bóng mà đã từng ở trong buồng chiếu
phim trong vai trò biên dịch và thuyết
minh. Tình yêu điện ảnh theo tôi đến khi
trưởng thành. Thời kì làm việc tại Đại
sứ quán Ba Lan ở Hà Nội, tôi thường
đem về những bộ phim hay của Ba Lan
rồi tự dịch, tự ghi âm (vì không có kịch
bản thoại). Lúc dịch, tôi tính thời lượng
để khớp khẩu hình
diễn viên, khi chiếu
phim lại tự thuyết
minh, nên khán giả
thích vì cảm giác
như lồng tiếng. Đó là
các bộ phim:
Thế
giới đàn bà
(Khoa
học viễn tưởng) gây
sốt ở Hà Nội;
Lối thoát khi xảy ra sự cố
(Phim hài); các phim
Xuân đến rồi hỡi
anh Trung sĩ
;
Thiếu tá kéo dài cuộc điều
tra
,
Ba trăm ngàn đồng tiền mới...
Tôi sẵn sàng kể rất nhiều về những
sự kiện mà tôi từng chứng kiến, những
câu chuyện cảm động thắm tình Việt
Nam - Ba Lan mà tôi từng mục sở thị.
Tôi có thể kể hàng giờ đồng hồ về điện
ảnh Ba Lan từng được vô cùng mến mộ
ở Việt Nam với những bộ phim nổi
tiếng:
4 chiến sĩ xe tăng và con chó
,
Pharaon
,
Đại tá Wlodyjowski,
Thầy
lang
,
Cướp nhà băng
... Năm 1984 -
1985, bộ phim truyện Ba Lan
Thế giới
đàn bà
do tôi dịch và thuyết minh đã
từng làm xôn xao dư luận công chúng
Hà thành. Người ta đổ xô đi xem bộ
phim. Tôi cũng mang phim này đến
chiếu phục vụ đồng chí Lê Duẩn tại nhà
riêng ở phố Hoàng Diệu, cùng với phim
Lối thoát khi xảy ra sự cố
. Cửa rạp
Hồng Hà và cổng Câu lạc bộ quốc tế ở
phố Lê Hồng Phong đã bị khán giả xô
đổ để ùa vào xem bộ phim truyện viễn
tưởng này. Có đêm, tại Xí nghiệp phim
Thời sự Tài liệu Trung ương, bộ phim
Thế giới đàn bà
chiếu ba ca liền, trong
đó có ca chiếu vào lúc 2 giờ sáng vẫn
chật cứng người xem.
Bây giờ, mỗi lần về quê tôi lại đi
ngang qua Bãi chiếu bóng Ngã Ba Chè
ngày nào. Tôi mường tượng ra dáng
mình thời thơ ấu ngồi xem chiếu bóng
ngoài trời vẫn đang còn in hình trên bãi
cỏ này. Tôi thấy tiếc, khi bây giờ không
còn những bãi chiếu bóng ngoài trời
như ngày xưa nữa, chiếu bóng ngoài
trời chỉ còn trong kí ức mà thôi.
Đ
ầu tháng 6 năm 2017, tôi sang Ba Lan
dự Hội nghị dịch giả văn học Ba Lan
toàn thế giới lần thứ IV, theo lời mời của
Viện Sách thuộc Bộ Văn hoá và Di sản
quốc gia Ba Lan. Một buổi chiều tối, dạo
chơi trong công viên Pole Mokotowskie,
ở trung tâm thủ đô Warszawa, tôi bị bất
ngờ khi bắt gặp bãi chiếu bóng ngoài
trời. Người xem khá đông. Theo chương
trình, tối nay họ sẽ xem bộ phim
Đêm
của đôi tình nhân
. Tôi ngồi xuống ghế,
nhìn lên màn ảnh để nhớ lại những ngày
xem chiếu bóng ngoài trời ở quê nhà, khi
tôi còn nhỏ. Việt Nam bây giờ không còn
những bãi chiếu bóng ngoài trời như thế
này nữa. Đây là bãi cỏ rộng, sạch sẽ,
thoáng đãng, đủ ghế ngồi (ghế bố xếp)
cho 300 người; nếu khán giả quá đông,
những người còn lại thoải mái ngồi trên
bãi cỏ để xem phim. Vào cửa tự do, miễn
phí, ghế ngồi rất tiện dụng, có thể ngồi,
thậm chí nửa nằm nửa ngồi, xem phim.
Còn có cả loại ghế bố xếp, rộng gấp đôi,
cho cặp đôi nam nữ. Hỏi ra, tôi được
biết, mùa hè năm 2017, cả thủ đô
Warszawa có đến 23 bãi chiếu bóng
ngoài trời, với 200 bộ phim hay phục vụ
người xem. Thỉnh thoảng, người xem
còn được các nhà hàng mời ăn bánh
pizza miễn phí. Bất chợt tôi nghĩ, giá mà
Hà Nội khôi phục lại các bãi chiếu bóng
ngoài trời thì tuyệt vời biết mấy!
Nhà văn, dịch giả LÊ BÁ THỰ
Tác giả tại quê nhà, Thanh Hóa
Nữ nghệ sĩ Điền Hoa, 87 tuổi,
người đóng vai Hỉ Nhi trong
phim Bạch Mao Nữ.
Nữ nghệ sĩ Điền Hoa thời trẻ,
trong phim Bạch Mao Nữ.