24 / 92
24
Nặng lòng với cây đàn Tính
Trong ngôi nhà nhỏ thuộc phường
Sông Hiến (thành phố Cao Bằng) nằm “xa
lánh” khỏi những ồn ã phố thị, hằng ngày
người ta vẫn thấy ông Đàm Văn Đào kì cụi
đục đẽo những trái bầu già, gọt tỉa chúng
thành hàng chục, hàng trăm cây đàn tính.
Đàn chất đầy một xó, thi thoảng ông ngồi
đánh, nghêu ngao những điệu hát vui tai.
Khi mới nghe qua, chúng tôi bất giác
giật mình và hình dung trong tâm tưởng
một ông lão có phần kì dị với thú đam mê
“chẳng giống ai”. Ấy vậy mà, có tiếp xúc
qua mới thấy mọi sự suy tưởng đã nhầm.
Dù ở tuổi ngoại lục tuần nhưng ông Đào
vẫn khiến người đối diện có cảm giác ông
còn tráng kiện lắm. Mái tóc pha sương
phất phơ điểm những sợi trắng, tay thoăn
thoắt đẽo gọt những thớ gỗ chắc lịm cho
chúng thành hình, thành khuôn. Ông Đào
có cách nói ví von, cách mở chuyện khá
thoải mái rằng “đừng hỏi gì vội, hẵng
cứ xem tôi làm đã”, để rồi đến khi hợp
chuyện ông có thể nói một mạch cả ngày
không hết.
Nghe kể, ông Đào mê cây đàn tính từ
thủa nhỏ. Sự mê mẩn với loại “đàn 3 dây”
cũng có xuất phát điểm từ gia đình. Ông
nói, tổ tiên nhà ông cũng từng giữ nghiệp
xướng ca và làm đàn trong suốt triều nhà
Mạc. Để rồi đến đời cha ông Đào, nghề cũ
nghiệp xưa chẳng còn, có chăng lúc rỗi rãi
ông cụ đem đàn ra gẩy vui, cắt xẻ những
quả bầu già cho đỡ quên nghiệp tổ truyền.
Khi biết tôi lầm tưởng rằng, đàn làm
ra chỉ để chất đầy ở… xó nhà, nghệ nhân
già cười sảng khoái và khẳng định: “Đàn
làm chẳng kịp để bán làm sao lại để trong
kho được, đàn có chất một đống nhưng là
phơi để chỉnh dây, chỉnh âm lần cuối trước
khi người ta đến lấy. Những đơn đặt hàng
từ Hà Nội, Lạng Sơn, thậm chí ở Bình
Phước, TP. Hồ Chí Minh mỗi lần lấy dăm
ba chục chiếc tôi nào có dám nhận, bởi
chẳng đủ sức và thời gian. Mỗi cây đàn
làm ra phải chuẩn tiếng và hoàn toàn thủ
công, có thế mới tốt được”. Chẳng kịp giải
thích nhiều, ông Đào luôn tay xoa keo lên
những vỏ bầu thành phẩm, miệng hướng
dẫn tôi cách làm đàn tính cặn kẽ, chẳng
chút giấu diếm.
Giữ lửa đàn tính đến khi
còn có thể…
Nhắc đến đàn tính, khá nhiều người
còn lạ lẫm, lạ ở cái kết cấu, hình dáng và
cả âm thanh của đàn. Ít ai biết được, đàn
tính dùng để đệm lời cho cuộc hát then,
giá trị của cây đàn tính không thể tách rời
với những câu then, đàn tính làm cho câu
then thêm lôi cuốn và then làm cho sức
sống của cây đàn tính trở nên trường tồn.
Vấn vương
tiếng đàn cổ nơi phố thị
VTV
Văn hóa
Giải trí
N i lòng trăn trở giữ tiếng đàn tính trường tồn với thời gian
Ông Đàm Văn Đào, người thợ
làm đàn tính duy nhất trên TP Cao Bằng
Giữa một thành phố ồn ã, thật
khó để tìm được một căn nhà
lụp xụp, chẳng có gì ngoài
những vỏ bầu to nhỏ. Đó là
nhà ông Đàm Văn Đào - một
trong những người thợ làm
đàn tính cuối cùng nơi phố thị
Cao Bằng.