38 / 92
38
-
Truyền hình
Đ
ối thoại
Chuyện làm phim...
(Tiếp theo trang 37 )
thuần kể lại, mà qua từng giai đoạn
cuộc đời của Nguyễn Du, chúng tôi đưa
vào đó những sáng tác tiêu biểu, những
áng văn, thơ bất hủ của ông. Việc đan
cài giữa thời gian sống và tác phẩm tạo
cho bộ phim một mạch thống nhất về
thời gian, trình tự logic giúp khán giả có
thể hiểu được đầy đủ nhưng không bị
khô cứng.
Ngoài một số ít tài liệu lịch sử được
ghi chép lại, tư liệu hình ảnh về Đại thi
hào Nguyễn Du gần như không có. Điều
này có khiến cho việc thực hiện bộ phim
gặp khó khăn?
- Cái khó của chúng tôi khi thực hiện
bộ phim
Đại thi hào Nguyễn Du
là phải
kể một câu chuyện đã diễn ra cách đây
hơn 200 năm về thân thế, sự nghiệp
của một con người vĩ đại mà ai cũng
cho rằng đó là một người rất gần gũi
với mình. Để khán giả có thể hình dung
được cuộc đời, thân thế và sự nghiệp
cũng như những nét nổi bật trong cuộc
đời Nguyễn Du, đồng thời tôn vinh ông
đúng tầm cỡ một danh nhân văn hóa
thế giới, chúng tôi đã sử dụng rất nhiều
thủ pháp nghệ thuật trong phim, phục
dựng bằng diễn viên, đi tìm lại những
hiện vật, di chỉ có liên quan đến Nguyễn
Du tại quê hương ông ở Tiên Điền, Nghi
Xuân, Hà Tĩnh; ở Bắc Ninh - quê mẹ;
Thành Thăng Long nơi ông sinh ra; Thái
Bình - nơi 10 năm ông đã sống cuộc
đời “thập tải phong trần” và nhiều địa
điểm khác.
Chúng tôi còn tìm những người vẽ
tranh rồi sử dụng hình ảnh 3D kết hợp
diễn viên phục dựng để xây dựng một
bộ phim có tính khái quát cao nhưng
không quá khô khan. Điều quan trọng
nhất là, dù làm như thế nào cũng không
được phép sai lệnh độ chính xác. Điều
này tôi muốn nhấn mạnh vì nếu chúng
ta quá ỷ lại vào kĩ thuật cũng như sự
phục dựng thì nhiều khi sẽ xây dựng một
hình tượng mang tính chủ quan, có thể
mượt mà nhưng sẽ mất đi tính chính luận
của bộ phim.
Truyện Kiều đóng một vai trò quan
trọng trong văn hóa Việt Nam. Tuy nhiên,
tới nay vẫn còn rất nhiều tranh luận xoay
quanh tác phẩm vĩ đại này, anh có thể
nói rõ hơn về những tranh luận đó không?
- Từ trước đến nay các nhà nghiên
cứu cho rằng, Nguyễn Du chọn đề
tài
Kim Vân Kiều truyện
là vì ông thấy số
phận của Thúy Kiều có phần giống cảnh
ngộ của ông. Thúy Kiều vì gia biến mà
phải bán mình chuộc cha, đem thân làm
vợ người nên không trọn lời nguyền với
Kim Trọng. Nguyễn Du mượn cảnh đó
để nói lên nỗi lòng của mình, vì vận nước
thay đổi mà phải đem thân làm bề tôi
cho một triều đại khác. Ông cũng không
thể đưa thực trạng xấu xa của xã hội
Việt Nam vào trong tác phẩm của mình.
Vì vậy, ông mượn câu chuyện của Trung
Quốc là để tránh bị triều đình nhà
Nguyễn bắt tội.
Một vấn đề khác cũng còn nhiều
tranh cãi là,
Truyện Kiều
được Nguyễn
Du viết vào thời điểm nào? Cho đến nay
các nhà nghiên cứu vẫn đưa ra nhiều
luận cứ, luận chứng. Tựu chung lại đều
thống nhất có ba thời điểm có thể
Nguyễn Du viết
Truyện Kiều
: Sau khi đi
sứ Trung Quốc về, những năm làm quan
cho nhà Nguyễn và những năm về sống
ẩn dật tại quê nhà. Còn rất nhiều vấn đề
đã, đang và sẽ tiếp tục được bàn luận
trong giới học thuật và đông đảo người
dân. Nguyễn Du viết Kiều theo quan
điểm Phật giáo, Nho giáo, Ðạo giáo hay
quan điểm đạo đức truyền thống của
dân tộc? Cuộc đời Kiều, xã hội Kiều
đang sống có phải chính là bản thân tác
giả? Phải chăng có một Nguyễn Du hoài
Lê sống cuộc đời “làm lẽ” tân triều?
Từ Hải có phải là giấc mộng không
thành của một nhà thơ ôm hoài bão lớn?
Ðâu là bản ngã đích thực của Nguyễn
Du?... Rồi chuyện ngôn từ thi phú, cách
sử dụng thể thơ lục bát của Nguyễn Du,
mối quan hệ giữa thơ ca dân gian
với Truyện Kiều, các biện pháp tu từ, thi
pháp Truyện Kiều? Cuộc yêu thương mà
ông tìm kiếm ấy có phải chỉ giới hạn
trong 300 năm? Có rất nhiều câu hỏi
được đặt ra và không phải câu hỏi nào
cũng có câu trả lời thỏa đáng nhưng một
điều chắc chắn rằng Nguyễn Du và
Truyện Kiều
không chỉ sống 300 năm
như mong đợi của ông mà sẽ trường tồn
mãi mãi trong hồn cốt dân tộc.
Tư tưởng chống đối lễ giáo phong
kiến xuất hiện trong những tác phẩm của
Nguyễn Du như một sự khẳng định quyền
sống, quyền mưu cầu hạnh phúc, khẳng
định cái tôi cá nhân. Anh nghĩ sao về vấn
đề đó khi thực hiện bộ phim này?
- Theo nghiên cứu, đánh giá của các
học giả trong và ngoài nước thì, qua
Truyện
Kiều
, Nguyễn Du là người đầu
tiên trong văn học Trung đại có cái nhìn
nhân đạo sâu sắc và phản ánh một
cách tập trung vấn đề thân phận những
người phụ nữ có sắc đẹp, có tài năng
văn chương nghệ thuật: thơ, hoạ, nhạc…
trong xã hội cũ. Nguyễn Du đã đặt ra
một vấn đề mới mẻ và quan trọng của
chủ nghĩa nhân đạo trong văn học. Đó
là, xã hội cần trân trọng những giá trị
tinh thần, đồng thời cần trân trọng, tôn
vinh chủ thể sáng tạo ra những giá trị
tinh thần đó. Ông là tác giả tiêu biểu của
trào lưu nhân đạo chủ nghĩa trong văn
học, đề cao hạnh phúc của con người.
Cũng vì vậy,
Truyện Kiều
còn là bản tình
ca ca ngợi, nâng niu vẻ đẹp diệu kì của
tình yêu đôi lứa.
Có học giả từng nói, Truyện Kiều
là tác phẩm kì lạ bậc nhất trong văn học
Việt Nam. Anh có đồng tình với nhận
xét đó không?
- Đúng vậy! Có thể nói
Truyện Kiều
tác phẩm kì lạ bậc nhất trong văn học
Việt Nam. Lạ ở chỗ, từ lúc
Truyện Kiều
ra
đời đến nay, hơn 200 năm trôi qua
nhưng vẫn không ngớt lời bàn luận,
phẩm bình. Cứ giở một trang Kiều hay
đọc lại một câu, một từ, một ý lại thấy
mới, thấy lạ. Người bình dân ngâm nga,
kể chuyện, hát hò, đối đáp, ru con...
bằng
Truyện Kiều
.
Truyện Kiều
từ lâu đã