35 / 92
35
một ngôi làng được gọi là “làng Trung
Quốc” nhưng thực chất là do người Việt
tạo nên. Chính trong
ngôi làng này chúng
tôi đã gặp gỡ được với
những gia đình con
cháu của tù nhân An
Nam. Rất nhiều người
trong số đó vẫn tiếp
tục nối nghiệp chài
lưới của cha ông họ
thuở trước.
Cuộc gặp gỡ để
lại trong tôi nhiều
cảm xúc, nhất là với các con của ông
Trần Tử Yến, một người tù đến Guyane
trên chuyến tàu năm 1931. Dù ở rất xa và
không nói được tiếng Việt nhưng họ đều
rất tự hào về việc cha họ từng dũng cảm
đấu tranh cho độc lập dân tộc, vì thế ngày
một thêm gắn bó với Việt Nam.
Những điều ấn tượng nhất của bạn trong
chuyến đi này là gì?
Một trong những khó khăn lớn nhất
trong chuyến hành trình này chính là vấn
đề với loài muỗi. Mặc dù đã có sự chuẩn
bị trước chuyến công tác bằng việc mua
sẵn thuốc xịt muỗi và côn trùng đặc hiệu
của Pháp nhưng chúng tôi vẫn gặp không
ít trở ngại trong lúc tác nghiệp. Vất vả
nhất là quay phim Đức Thiện, người đã
phải thực hiện những cú máy dài trong lúc
bị “bao vây” bởi muỗi rừng nhiệt đới.
Khó khăn nữa là việc di chuyển giữa
các địa điểm quay cách xa nhau hàng trăm
cây số. Không ai trong chúng tôi có bằng
lái xe nên chỉ có thể đi xe khách hoặc thuê
người lái
cùng phương
tiện sẵn có
của họ. Chi
phí phát sinh
là điều không
thể tránh
khỏi. Những
người con
của ông Trần
Tử Yến cũng
đã nhiệt tình
giúp đỡ chúng tôi trong quá trình liên hệ
và ghi hình trường quay.
Ấn tượng nhất có lẽ phải kể đến buổi
đi thăm di tích Nhà Lao An Nam cùng với
gia đình ông Trần Tử Yến. Ai cũng thấy
bồi hồi xót xa cho những tháng ngày cơ
cực của cha chú mình trong chốn rừng
thiêng nước độc. Họ cũng rất vui mừng
khi câu chuyện về những người tù An
Nam được VTV4 biết đến và được kể lại
rộng rãi cho người Việt trên khắp thế giới.
Chắc hẳn còn nhiều câu chuyện, số
phận đặc biệt về những chí sĩ yêu nước An
Nam mà ê kip tìm hiểu được nhưng chưa kể
hết trong khuôn khổ chương trình
Ngày trở
về
, bạn có thể chia sẻ thêm với khán giả?
Ngoài những chí sĩ yêu nước đã được
đề cập đến trong
Ngày trở về
2016, còn
hàng trăm số phận của các chí sĩ An Nam
trên chuyến tàu năm 1931 sang Guyane.
Trong số 535 người tù An Nam đã đặt
chân lên đất Guyane năm 1931, nhiều
người đã phải bỏ mạng ở chốn lao tù,
có những người thì tìm được cách thoát
thân và tới sinh sống ở các nước Nam Mỹ
lân cận, không ít người được hồi hương
trong khoảng từ năm 1954 tới năm 1963,
cuối cùng là một số người lựa chọn ở lại
vì đã xây dựng gia đình và có con cái tại
Guyane. Dù là có cơ hội lựa chọn trở về
hay không, dù quyết định của họ là đi hay
ở, thì tất cả những con người ấy cũng đã bị
cướp đi tuổi xuân và phải sống quãng đời
cơ cực trong chốn lao tù.
Trong quá trình tìm hiểu tra cứu tư
liệu tại các Trung tâm lưu trữ ở Pháp và
Guyane, chúng tôi đã lật giở hàng chồng
hồ sơ của những con người ấy. Mỗi trang,
mỗi dòng, dù chỉ là những con chữ ghi lại
quá trình họ bị bắt, bị xét xử và bị giam
cầm cũng giup chúng tôi hiểu được phần
nào về những khó khăn mà người tù An
Nam phải trải qua, cũng như ý chí đấu
tranh không bao giờ bị dập tắt của họ.
Cảm ơn Phương Anh!
Cẩm Hà
(Thực hiện)
Những cái tên Việt Nam gợi lên trong chúng
tôi biết bao suy nghĩ. Họ, những người đã
dũng cảm đấu tranh và bị trừng phạt một
cách bất công vì chính lòng yêu nước và ý
chí bất khuất. Những biến cố lịch sử đã khiến
câu chuyện về họ dần chìm vào quên lãng.
Chúng tôi cảm thấy mình có trách nhiệm
phải khiến cho câu chuyện này được sống lại
và được nhiều người biết đến.
Phóng viên Hồng
Nhung và Tiến sĩ
Sử học Eugène Epailly
bên bờ biển Cayenne
Phóng viên
Phương Anh trên
đường phố
Cayenne (Guyane
thuộc Pháp)
Ê-kíp Ngày trở về 2016 chụp ảnh lưu niệm cùng
thị trưởng quận Montsinéry-Tonnégrand và con
cháu của Trần Tử Yến
Phóng viên Phương Anh trò
chuyện với bà Mireille Mazy – hậu
duệ của một người tù An Nam
Cùng gia đình Trần Tử Yến tới thăm mộ
chí sĩ yêu nước Trần Tử Yến
Ê-kíp Ngày trở về 2016 tác nghiệp tại
Petit-Saut (Guyane thuộc Pháp)