29 / 92
để đi xem. Một hôm, có người trong
đoàn phim hỏi tôi: “Có muốn đóng phim
không? Xuống Hà Nội mà thi tuyển,
dưới đó họ đang tuyển diễn viên. Thông
tin đó như một sự mê hoặc hấp dẫn
khiến tôi không cưỡng được. Tôi thấy
tim mình đập mạnh và có một sự thôi
thúc đến lạ kì”. Lúc đó, ông đã vét tất
cả số tiền đã tích góp được, giấu diếm
bố mẹ, một mình bắt xe về Hà Nội thực
hiện ước mơ. Vốn biết hát và đánh đàn,
Mai Ngọc Căn tự xây dựng một vở kịch
để trình diện ban giám khảo. Sau đó hai
tuần, Mai Ngọc Căn nhận được giấy báo
đỗ, cả nhà ông vỡ òa trong hạnh phúc.
Ông theo học lớp điện ảnh đầu tiên của
Việt Nam tại số 7 Trần Phú như thế. Kết
thúc bốn năm học, tất cả lứa nghệ sĩ về
Đoàn kịch Điện ảnh.
Thời kì máy bay Mỹ leo thang bắn
phá miền Bắc, Mai Ngọc Căn cùng với
rất nhiều đồng nghiệp đã trở thành chiến
sĩ - nghệ sĩ. Chuyện ban đêm diễn kịch,
ban ngày cầm súng là một hình ảnh rất
quen thuộc của lớp văn nghệ sĩ lứa đầu
tiên của Việt Nam thời ấy. Cũng ở giai
đoạn ấy, nghệ sĩ Mai Ngọc Căn ghi được
dấu ấn qua rất nhiều bộ phim như:
Trên
vĩ tuyến 17
,
Lửa rừng
,
Vợ chồng A Phủ
,
Kim Đồng
,
Bình minh trên rẻo cao
…
Một thời gian sau, ông được nhà nước
cử sang Liên Xô tu nghiệp về điện ảnh
để trở về làm cán bộ nguồn cho trường
Nghệ thuật Việt Nam (bây giờ là trường
Đại học Sân khấu Điện ảnh). Không
nhiều người biết rằng, Mai Ngọc Căn là
thầy giáo chủ nhiệm của các diễn viên
nổi tiếng như: Chiều Xuân, Bùi Thạc
Chuyên, Lê Hồng Giang… Ông làm
công tác giảng dạy và Trưởng phòng đào
tạo tới hơn mười năm rồi mới chuyển về
Cục Nghệ thuật biểu diễn cho đến lúc
nghỉ hưu.
Vẫn muốn sống với nghề
Nghệ sĩ Mai Ngọc Căn vừa phải
cắt một bên thận bởi căn bệnh ung thư
quái ác nhưng ông luôn giữ được thái
độ sống và cách nói chuyện cởi mở, lạc
quan. Ông thấy vui vì ở tuổi này, cùng
với người bạn thân Trần Hạnh, có lẽ là
hai diễn viên nhiều tuổi nhất còn tham
gia diễn xuất. Vốn là một thầy giáo dạy
các diễn viên nên có cơ hội diễn xuất,
ông đều nhận lời và cũng tự thấy chưa
có phản ứng tiêu cực từ người xem.
Mai Ngọc Căn tham gia từ những vai
diễn chính kịch, số phận hẩm hiu thua
thiệt cho đến những vai diễn có yếu tố
hài. “Tôi cũng có thời gian dạy bộ môn
hài nên ít nhiều mình cũng tìm ra được
lối diễn phù hợp với bản thân mình mà
không làm thay đổi đi sắc thái, ý đồ của
đạo diễn”. Trong các phim:
Làng ế vợ
,
Đại gia chân đất, Giàng ơi bản Pò ca
…,
ông có một lối diễn nhẹ nhàng, không
gân cốt, ý nhị và sâu xa.
Đến thời điểm này, nghệ sĩ Mai Ngọc
Căn đã tham gia hơn 100 bộ phim lớn
nhỏ. Thật thú vị, từ khi nhận quyết định
nghỉ hưu (năm 2000), ông mới tham
gia được nhiều bộ phim, được khán giả
biết đến nhiều. “Tôi thấy sức khỏe đang
tốt lên. Hôm qua có hai đạo diễn đến
mời tham gia một bộ phim mới ở Hải
Phòng, tôi đang đọc kịch bản và có lẽ
tôi sẽ tham gia. Được đóng phim, được
lao động, tôi như tìm thấy niềm vui cho
chính mình”.
Hai trong ba người con của nghệ
sĩ Mai Ngọc Căn đều được ông hướng
theo con đường nghệ thuật. Họ đều đã
tốt nghiệp xuất sắc tại các trường nghệ
thuật nhưng hiện lại chẳng có ai đi theo
nghề. Người nghệ sĩ có vinh quang
nhưng cũng có gian nan mà không phải
ai cũng biết, cũng hiểu. Trước đây, khi
các con quyết định không theo con
đường đã được đào tạo, ông cảm thấy rất
buồn. Nhưng giờ thì khác, vợ chồng ông
đều cảm thấy thoải mái với quyết định
của các con bởi ông bà hiểu rằng, đôi
khi nghệ thuật cũng phải dành cho người
hữu duyên. Nó không phải là một công
việc cứ cố gắng là sẽ được.
Mải nói chuyện với tôi, nghệ sĩ Mai
Ngọc Căn quên cả uống chén thuốc bắc
nếu không có vợ ông, nghệ sĩ múa Tống
Thị Thanh Sơn nhắc nhở. Nghệ sĩ Thanh
Sơn người Thái Bình, ông bà gặp nhau
và yêu nhau thời ở cùng Đoàn Văn công
Bộ đội Biên phòng. Sống với nhau trọn
một đời, nghệ sĩ Mai Ngọc Căn bảo,
điều hạnh phúc nhất là ông bà chưa một
lần nặng lời với nhau, chưa một lần xích
mích. Ở tuổi này, điều ông bà cần nhất
là sức khỏe, để ông sớm được trở lại
với những bộ phim còn dang dở: “Ông
trời còn cho sức khỏe thì tôi vẫn tiếp tục
đóng phim. Tám mươi tuổi nhưng lòng
yêu nghề của tôi chưa bao giờ tắt”.
Hà Hương
Nghệ sĩ Mai Ngọc Căn và vợ Tống Thị Thanh Sơn trong bộ ảnh kỉ niệm 50 năm ngày cưới. Ảnh: Lecia Bridal
29