367

30 / 92

30
Sinh ra và lớn lên ở Thôn Rạch, xã Nam
Chấn, Nam Trực (Nam Định) - cái “nôi
gốc” về múa rối nước cổ truyền
của Việt Nam, Thanh Liêm thừa hưởng
từ nơi chôn nhau cắt rốn và truyền thống
gia đình cả tình yêu và sự tận tâm với bộ
môn nghệ thuật. Anh là đời thứ 7 trong
gia đình đã và đang làm nghề múa rối
nước. Ông nội Thanh Liêm là nghệ nhân
Phan Văn Huyên, là bậc thầy về nghệ
thuật điêu khắc, tạo hình rối nước truyền
thống. Còn cha của anh là nghệ nhân
Phan Văn Ngải, người đã góp công đào
tạo nghệ thuật của rối nước truyền thống
cho nhiều thế hệ diễn viên của Nhà hát
Múa rối nước Trung ương và của các địa
phương. Ông cũng là người góp công
nghiên cứu tạo tác ra nhiều trò rối nước
và thiết kế thành công mô hình sân khấu
múa rối nước di động. Bảo tàng Louvre
(Pháp) cũng đã trưng bày chú Tễu - một
con trò rối nước do ông tạo tác…
Ngày ngày theo cha hoạt động trong
đoàn nghệ thuật múa rối của gia đình,
Thanh Liêm sớm nhận ra sự hạn chế của
mô hình sân khấu múa rối nước lớn. Nó
không chỉ cồng kềnh, khó di chuyển mà
còn không thích hợp với một đoàn biểu
diễn có ít người theo kiểu một gia đình.
Vì thế, anh trăn trở và đã sáng tạo ra mô
hình sân khấu rối nước thu nhỏ, gọn nhẹ
và tiện lợi khi di chuyển. Những chuyến
lưu diễn ở những không gian hạn chế,
chật hẹp như: trong trường học, cơ quan,
gia đình… hay ở vùng sâu, vùng xa và ở
nước ngoài trở nên đơn giản hơn.
Phan Thanh Liêm vừa là nghệ nhân
làm con rối, vừa là diễn viên biểu diễn,
đồng thời là người biên đạo và sáng tạo
mô hình sân khấu rối nước thu nhỏ. Tất
cả những con rối đều do bàn tay Phan
Thanh Liêm đục đẽo để phù hợp với sân
khấu thủy đình mini. Trong bể nước có
diện tích 3 mét chiều ngang, 2,6m chiều
sâu, những con rối được tạo tác cực nhỏ,
nhiều câu chuyện cũ và mới được anh
kể lại một cách thu hút. Đó là những tích
truyền thống như: Bát tiên, Đánh cáo bắt
vịt, Múa phượng, Chú Tễu... hoặc một số
tiết mục rối nước hiện đại do chính Thanh
Liêm dàn dựng với chủ đề bảo vệ môi
trường, an toàn giao thông. Anh “xách”
mô hình rối nước thu nhỏ đi diễn ở các
triển lãm, hội chợ, mang tới trường học...
và mang tới nhiều quốc gia trên thế giới
như: Hàn Quốc, Ba Lan, Italia, Canada,
Malaysia, Nhật Bản, Trung Quốc, Anh,
Mỹ... Đi đến đâu, sân khấu của Thanh
Liêm cũng nhận được sự yêu thích của
người xem.
Sân khấu rối nước nhỏ trong nhà ở
tận hẻm sâu đường Khâm Thiên (Hà Nội)
của nghệ sĩ Phan Thanh Liêm được rất
nhiều người biết đến, đặc biệt là khách
du lịch nước ngoài. Đầu tháng 12 vừa
rồi, anh tiếp tục khai trương cơ sở mới ở
Thạch Bàn, Long Biên với sức chứa gấp
đôi - khoảng 50 người. Khán giả của sàn
diễn múa rối mini phần lớn là du khách
nước ngoài, cùng một số sinh viên nghiên
cứu về văn hóa, hoặc học sinh, gia đình
muốn đưa con tới khám phá nghệ thuật
Phan Thanh Liêm
Những sáng tạo
không ngừng nghỉ
Gần 20 năm kể từ ngày trình
làng sân khấu múa rối nước
thu nhỏ, Phan Thanh Liêm giờ
đã đưa mô hình thủy đình mini
vượt qua dải đất chữ S, đến với
nhiều bạn bè trên thế giới. Tại
Hà Nội, anh cũng vừa khai
trương sân khấu múa rối nước
thu nhỏ thứ hai với khát khao
mang nghệ thuật truyền thống
đến được càng nhiều người
hơn nữa.
VTV
Văn hóa
Giải trí
&