57 / 92
57
là những người quanh vùng, đã nhiều
năm làm nghề này. Công việc không cố
định, cứ có đám gọi là họ có mặt đầy đủ,
chơi rất bài bản. Cô “khóc” trong ban
nhạc bảo tôi: “Chúng tôi không khóc
thuê đâu. Ai nói thế chúng tôi tủi thân
lắm…”. Trước khi bắt tay thực hiện bộ
phim này, tôi có nghe rằng, phần lớn mọi
người tránh đám ma, tránh những người
thổi kèn, đánh trống vì sợ xui xẻo. Nhạc
sĩ Nguyễn Đình Vệ liền cười nói: “Ngày
xưa, khi theo ông tôi đi các đám, gia chủ
chuẩn bị cho chúng tôi phòng riêng và
phần ăn thịnh soạn. Họ rất cung kính và
tôn trọng phường kèn”.
Vị cố vấn thứ hai là đạo diễn - NSND
Nguyễn Hữu Phần mà rất nhiều khán
giả yêu phim Việt gọi là ông Phần “nông
thôn” bởi ông rất thành công với nhiều
series phim truyền hình như:
Ma làng
,
Đất và Người
,
Gió làng Kình
. Ông chia
sẻ: “Tôi coi nhạc hiếu trong đám tang
cũng là một phương tiện nghệ thuật để
thể hiện tình cảm cũng như thực hiện
nghi lễ”. Đây là gợi ý rất hay đối với tôi.
Ông còn nói về sự “hoà cảm” và “gián
cách” trong nghề biểu diễn: “Ở trong
phường kèn - phường bát âm đã kết hợp
được cả hai điều đó. Tức là, đầu tiên
phường bát âm đưa người ta vào hoà
cảm, từ hoà cảm lại sinh ra gián cách.
Tại sao lại “sinh ra”? Bởi vì khi chúng ta
được hoà cảm hết mức đến điểm đỉnh thì
tự nhiên chúng ta biến thành gián cách
và khi chúng ta gián cách đến tuyệt đối
thì chúng ta lại có hoà cảm”. Rồi ông kết
luận: “Đối với người Việt chúng ta thì có
lẽ cái chết còn quan trọng hơn sự sống”.
Đạo diễn Nguyễn Hữu Phần chính là
người đã gợi tứ cho tôi thực hiện bộ phim
này. Ông cũng xuất hiện trong phim với
vai trò là một đạo diễn rất am hiểu về văn
hoá nông thôn Việt Nam.
Vị cố vấn thứ ba là nhạc sĩ Nguyễn
Thao Giang - GĐ Trung tâm Phát triển
Âm nhạc Việt Nam. Ông là một nhạc sĩ
theo đuổi và nuôi dưỡng những tài năng
âm nhạc dân gian một cách hăng say. Khi
gặp nhạc sĩ Thao Giang, tôi mới biết
đến lịch sử hình thành của quy chế
Hôn - Quan - Tang - Tế, và đặc biệt là
những màn diễn xướng dân gian trong
đám ma của người Việt. Tôi vẫn tự nhủ:
“Đủ duyên thì ắt sẽ thành”. Khi thực hiện
bộ phim tài liệu này, dường như tôi luôn
gặp may mắn. Gặp đúng người cần gặp,
đến đúng nơi cần đến. Bộ phim này đã
giúp tôi chiêm nghiệm thêm nhiều điều
về cuộc sống của mình. Chuyến đi cuối
cùng của mỗi người trong chúng ta là trở
về với hư không. Người xưa vẫn coi khi
chết đi là bước sang một thế giới khác.
Đám tang như một sự nhắc nhở về sự hữu
hạn của đời người, về sự tử tế của mỗi
người trong cuộc đời mình. Người trong
làng đến đám ma với ý niệm “nghĩa tử
nghĩa tận”, họ muốn đưa tiễn người mất
trong giây phút cuối cùng. Đám ma của
các cụ già thường đông anh em họ mạc
và làng xóm, phần bi thương cũng ít hơn.
Đám ma của những người trẻ lại mang
màu sắc khác, đau buồn và tang thương.
Khóc thuê có phải một nghề? Có chứ,
chắc chắn đó là một nghề. Nghề giúp
người ta đi sang cõi khác bớt đi đau buồn.
Đó thực sự là một nghề tử tế! Và phường
nhạc hiếu là phường bát âm hay phường
già nam? Hi vọng khán giả sẽ có câu trả
lời khi xem bộ phim tài liệu
Ai mang
tiếng khóc cho đời?
Phim dự kiến phát
sóng cuối tháng 8 trên kênh VTV1.
Nguyên Trang
(Theo chia sẻ của đạo diễn Hoàng Long)
Nhạc sĩ Nguyễn Đình Vệ gặp ông Chiêu Lãng -
Trưởng phường kèn Tiên Du
Nhạc sĩ Nguyễn Đình Vệ và nhạc sĩ Thao Giang đang
trao đổi về lịch sử nhạc hiếu
Nhạc sĩ Nguyễn Đình Vệ đang giảng dạy
tại Trường SKĐA Hà Nội