388

49 / 92

49
bài, định hướng tuyên truyền. Mặt khác,
họ được quyền chủ động làm việc theo
một phong cách riêng, đặc thù riêng trên
nền tảng hiểu biết pháp luật, cảm tính,
phong cách và trải nghiệm cá nhân -
những trải nghiệm mà đôi khi phải được
trả giá bằng những thất bại, nước mắt,
thiệt hại kinh tế và thậm chí cả máu của
nhà báo. Do đó, việc bảo vệ bản quyền
các tác phẩm báo chí là yêu cầu tiên
quyết và quan trọng để thúc đẩy quá
trình sáng tạo của mỗi nhà báo. Nếu mỗi
tác phẩm báo chí - là tâm huyết và sức
lực của các nhà báo - có thể dễ dàng bị
xâm phạm, sao chép, kinh doanh trái ý
mu n của tác giả thì động lực sáng tạo
của nhà báo sẽ bị triệt tiêu. Người gánh
chịu thiệt hại cu i cùng chính là công
chúng. Người dân sẽ không còn được
phục vụ các tác phẩm báo chí có chất
lượng, không được sự bảo vệ bằng
công luận trước những việc làm sai trái.
Báo chí là phải nhìn thẳng vào sự
thật, là tiếng nói trung thực và phản biện
của xã hội. Vấn đề tôn trọng bản quyền
tác phẩm báo chí là biểu hiện đầu tiên
của sự trung thực trong nghề báo. Nếu
người làm báo không có tư duy độc lập,
không có sự sáng tạo nghề nghiệp, chỉ
chăm chăm “xào nấu”, sao chép tin bài
của đồng nghiệp thì rất dễ bị động, bị
cu n theo sự dẫn dắt của người khác,
đồng nghĩa với tự đánh mất chính mình,
làm suy giảm vai trò của báo chí.
Về mặt quyền tài sản, quyền sở hữu
tác phẩm báo chí thuộc về các cơ quan
báo chí đã đầu tư vật chất đề thực hiện
các tác phẩm. Việc đầu tư cho sáng tạo
báo chí là rất t n kém, đặc biệt trong
hoạt động sản xuất của các chương
trình truyền hình của các đài phát thanh,
truyền hình, trong đó có VTV. Các trang
thiết bị máy quay, bàn dựng, xe chuyên
dụng, phát sóng... đều rất đắt đỏ. Các
trang thiết bị kĩ thuật, công nghệ cũng
nhanh chóng bị khấu hao, thay thế. Nếu
sự xâm phạm không bị xử lí, dẫn đến
tình trạng coi thường bản quyền thì thiệt
hại cho các cơ quan báo chí là khó đong
đếm được.
MỐI QUAN HỆ “ANH EM”
M i quan hệ giữa các cơ quan báo
chí có thể coi là m i quan hệ “anh em”
trên mặt trận tư tưởng, truyền thông.
Giữa các cơ quan báo chí có sự tác
động, ảnh hưởng qua lại. Các vấn đề,
bài báo mang tính thời sự cao trên báo
này có thể là định hướng, nguồn tham
khảo cho báo khác. Từ đó sẽ tạo nên
sức mạnh tổng hợp, đa chiều và phong
phú. Chính trong sự tác động qua lại này
khiến các cơ quan báo chí trở nên gần
nhau hơn, gắn bó với nhau hơn. Mỗi
nhà báo cũng có thể coi như một người
sáng tạo với tâm hồn bay bổng và m i
quan hệ rộng khắp trong làng báo. Việc
phải có những động thái xử lí các đồng
nghiệp quen biết do vi phạm tác phẩm
của mình quả là câu chuyện khó xử. Vì
vậy, việc áp dụng biện pháp khởi kiện ra
tòa án dân sự hoặc áp dụng biện pháp
hình sự là hầu như chưa từng xảy ra
trong thực tế. Thậm chí, hãn hữu lắm
các bên mới sử dụng biện pháp xử lí
hành chính. Thường thì các bên chỉ gọi
điện nhắc nhở, gặp gỡ nói chuyện rồi
xuề xòa cho qua mọi chuyện. Điều này
sẽ không tạo nên “dấu ấn” khiến bên vi
phạm phải ghi nhớ tránh tái phạm hoặc
không thể truyền thông rộng rãi để tạo
hiệu ứng tôn trọng bản quyền chung.
Trở ngại lớn nhất hiện nay trong việc xử
lí vi phạm bản quyền báo chí lại chính là
sự nể nang giữa những người “anh em”
trong làng báo.
Vấn đề bản quyền tác phẩm báo chí
trước hết là vấn đề dân sự, nên mỗi chủ
thể quyền tác giả phải ý thức được việc
tự bảo vệ quyền của mình. Đã đến lúc,
mỗi cơ quan báo chí và mỗi người làm
báo phải tỏ ra kiên quyết trong đấu tranh
ch ng vi phạm bản quyền tác phẩm báo
chí. Chỉ có như vậy thì chúng ta mới có
thể xác lập môi trường báo chí trung
thực, tôn trọng bản quyền và góp phần
tăng cường vai trò chính trị xã hội của
báo chí trong sự nghiệp phát triển của
đất nước.
NGUYỄN VÂN
Các chương trình ca nhạc giải trí của VTV cũng thường bị vi phạm bản quyền
Pháp luật Việt Nam về sở hữu trí tuệ nói
chung và bản quyền đối với tác phẩmbáo
chí là tương đối đầy đủ. Luật Sở hữu trí
tuệ đã quy định rõ là tác phẩm báo chí là
đối tượng bảo hộ của quyền tác giả. Luật
cũng quy định các biện pháp pháp lí
để tác giả đối với tác phẩm
báo chí, từ biện pháp tự bảo vệ đến biện
pháp hành chính, dân sự, thậm chí cả
hình sự. Vấn đề ở đây là việc áp dụng
trong thực tiễn các quy định đó, mà
trước hết là ý thức tự bảo vệ quyền của
các tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả.
Hàng loạt trang web đang tự ý
sử dụng logo VTV