7 / 92
7
bớ, hỏi cung, tù đày… nhưng tinh
thần của những người Việt yêu nước
không bị nao núng. Sinh viên vẫn đi
rải truyền đơn bằng cả tiếng Pháp và
tiếng Việt. Những người phụ nữ ban
ngày đi làm đến đêm lại đi xé truyền
đơn do phía đối phương dán. May
mắn là chúng tôi đã tìm gặp và phỏng
vấn được những nhân vật đó.
Hành trình đi tìm các nhân vật
chắc chắn không hề đơn giản, ekip
đã nhận được sự hỗ trợ đắc lực
của các chuyên gia cũng như cộng
đồng người Việt Nam tại Pháp?
Chúng tôi đã gặp được nhiều
chuyên gia Pháp nghiên cứu về những
người Việt Nam ở Pháp như nhà sử
học Alain Ruscio, Daniel Héméry hay
nhà báo Pierre Daum… Họ cũng
chính là nhân vật trong phim. Trước
đấy, họ đã có thời gian dài đi khắp các
kho lưu trữ để tìm hiểu và có rất nhiều
thông tin hữu ích chia sẻ với chúng
tôi. Một nguồn quan trọng nữa là thế
hệ sau của những người Việt Nam
đầu tiên sang Pháp. Những người lính
thợ bị đày ải khổ cực ngày trước đã
mất nhưng con họ đã đi tìm hiểu về
cha mình, về nguồn gốc của mình. Có
những nhân vật khi chúng tôi gặp đã
60 tuổi, cha mẹ đã mất, không nói
được tiếng Việt. Nhưng sau khi nghỉ
hưu họ lại có mong muốn tìm về
nguồn cội để hiểu về nguồn gốc của
cha mẹ mình. Hay chúng tôi gặp
những bạn trẻ, họ nhận thấy sự khác
biệt rằng, nhà mình vì sao ăn bằng
đũa, nhà các bạn ăn bằng thìa, dĩa;
Tại sao mâm cơm nhà mình có toàn
thịt kho, nem còn nhà các bạn ăn phô
mai, bánh mì… Khi đủ lớn, họ đã tìm
về Việt Nam, tự hào về nguồn gốc của
mình và quảng bá văn hóa Việt Nam
tới thế giới.
Ngoài những nhân chứng
sống đầy sức nặng cho phim, BTV
Quỳnh Liên và ekip còn có những
ghi nhận ấn tượng nào khác?
Một điều rất ấn tượng khi làm phim
tại Pháp là chúng tôi cảm nhận được
từ các chính khách Pháp, những
người dân Pháp đều dành những lời
khen ngợi và tình cảm tốt đẹp cho
cộng đồng người Việt Nam. Có câu
chuyện mà tôi rất ấn tượng khi trò
chuyện với một chính khách Pháp,
ông kể, cháu ông khoe giỏi thứ nhì
lớp, ông hỏi sao không phải là nhất
thì cô bé trả lời rằng vì trong lớp có
một bạn là người Việt Nam. Nhiều
người Việt đã rất thành công, được
ngưỡng mộ trên đất Pháp như họa sĩ
Lê Bá Đảng, họa sĩ Điềm Phùng Thị,
nhạc sĩ Nguyễn Thiện Đạo - người
được ghi danh vào 2 cuốn từ điển
của Pháp… Và, ngay cả những
người Việt Nam bình thường cũng
rất cần cù, thông minh, được bạn bè
Pháp khen ngợi, yêu quý. Chúng tôi
đã đến những vùng mà Hội người
Việt Nam ở đó có tới 3/4 là người
Pháp, vì yêu mến mà họ tham gia để
học nấu ăn, học võ… của người Việt.
Có một chính khách Pháp đã phát
biểu rằng, sau một trăm năm, cộng
đồng người Việt Nam ở Pháp lại trẻ
hơn bao giờ hết.
Vậy những khó khăn mà ekip
gặp phải là gì?
Một trong những khó khăn của
chúng tôi là nhiều nhân vật tuổi đã
cao, sức yếu. Thậm chí có những
nhân vật chúng tôi phải phỏng vấn
ngay trên giường bệnh. Có những
nhân vật sức khỏe yếu nên việc
phỏng vấn phải kéo dài và dừng lại
liên tục để nhân vật nghỉ. Có những
nhân vật không còn minh mẫn nữa
chúng tôi phải thật kiên trì gợi đi gợi
lại để họ có thể nhớ lại. Việc phỏng
vấn như vậy mất rất nhiều thời gian và
công sức.
Ngoài nội dung độc đáo, các
bộ phim tài liệu thuộc dự án
VTV
đặc biệt
thường rất chú trọng đến
các thủ pháp nghệ thuật để tạo
hiệu ứng, mạch chuyện hấp dẫn, ấn
tượng. Với bộ phim này thì sao?
Lần này chúng tôi sẽ không tái
hiện bằng phục dựng mà bằng đồ
họa. Ví dụ như tái hiện lại cảnh lính
thợ Việt Nam đến Pháp, bị sĩ quan
Pháp đánh đập trên những con tàu
biển hay việc Việt kiều Pháp thức cả
đêm may cờ để chào đón hội nghị
Paris…
CẨM HÀ
Ảnh:
Ekip làm phim cung cấp
Ghi hình tại Trung tâm lưu trữ tỉnh Gironde
(Archives Départementales de la Gironde)
Phỏng vấn nhân vật tại Sanary sur mer